ارزیابی اثر رقابت چندگونه ای علف های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود (cicer arietinum l.)

به منظور ارزیابی اثر همجواری گونه های علف هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود (cicer arietinum l.)، آزمایشی در سال زرا عی 91-9? به صورت پیمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. در این آزمایش تیمارها شامل، مدیریت علف های هرز در دو سطح (کنترل و عدم کنترل،) و پنج رقم نخود به نامهای mcc439، mcc510، mcc361، mcc358 و mcc252 بود. برای هر رقم نخود از 30 کوادرات تخریبی و 15 کوادرات غیرتخریبی در هر یک از تیمارهای کنترل و عدم کنترل (جمعاً 450 کوادرات) در هفته سوم بعد از سبزشدن نخود و آخر فصل نمونه برداری شد. در هر نمونه تراکم علف های هرز به تفکیک گونهها شمارش، و شاخص سطح برگ و وزن خشک هر گونه جداگانه اندازه گیری شد. جهت بررسی اثرات همجواری و برآورد ضرایب همجواری هر گونه (ارقام نخود و علف های هرز) بین تراکم، وزن خشک، سطح برگ و سطح برگ نسبی به عنوان متغیر مستقل و وزن تک بوته، عکس وزن تک بوته و لگاریتم طبیعی وزن تک بوته هر یک از علف های هرز یا نخود به عنوان متغیر وابسته تابع چندگانه خطی برازش داده شد. سپس به علت بالا بودن خطاهای استاندارد در نتایج، بجای رگرسیون چندگانه خطی از رگرسیون گام به گام (stepwise-backward) استفاده شد. نتایج نشان داد که عکس وزن تک بوته (به عنوان متغیر وابسته) و وزن خشک (به عنوان متغیر مستقل) دارای بیشترین همبستگی برای برآورد کاهش عملکرد و ضرایب همجواری هستند (میانگین ضریب تبیین پنج رقم 94/0 =(r2. همچنین با توجه به ضرایب معادله رگرسیون گام به گام، سلمه تره بیشترین اثر افزاینده (ضریب منفی) و به ترتیب سوروف، تاتوره و پیچک صحرایی، بیشترین اثر بازدارنده (ضرایب مثبت) را بر عملکرد ارقام نخود داشتند. اثر مثبت علف های هرز بر عملکرد نخود ناشی از بازدارندگی شدید آنها روی علف های هرزی بود که اثر بازدارنده قوی بر محصول داشتند. اختلاف بین ژنوتیپ ها و اثرات متقابل ژنوتیپ و کنترل علف های هرز نیز معنی دار شد. رقم mcc439 بیشترین (159/27 گرم در مترمربع) و رقم mcc358 کمترین (452/37 گرم در مترمربع) عملکرد اقتصادی را در قطعه عدم کنترل علف های هرز داشتند. این ارقام به ترتیب بیشترین (243/7گرم در مترمربع) و کمترین 152/372 گرم در مترمربع) عملکرد اقتصادی را در قطعه کنترل نیز به خود اختصاص دادند. به نظر می رسد عملکرد بالاتر رقم دسی mcc439 نسبت به چهار رقم دیگر، بیش از آنکه به قدرت رقابت آن با علف های هرز مرتبط باشد، به پتانسیل بالای عملکرد آن برمی گردد.